İzmir’in Karşıyaka ilçesi Örnekköy Mahallesi’nde yürütülen kentsel dönüşüm projeleri, arkeolojik bulgular nedeniyle yeni bir boyut kazandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 25 Mart 2025 tarihli kararıyla, bölgedeki 26 parseli 3. derece arkeolojik sit alanı olarak tescil etti. Bu karar, Örnekköy’deki kentsel dönüşüm projelerini yeniden şekillendirecek. İşte detaylar!
Örnekköy’de arkeolojik buluntular ortaya çıktı
Karşıyaka’nın Örnekköy Mahallesi, uzun süredir kentsel dönüşüm projeleriyle gündemde. Ancak bölgede yapılan arkeolojik kazı çalışmaları, tarihi bir keşfi gün yüzüne çıkardı. İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 25 Mart 2025 tarihinde aldığı kararla, 37750 ada, 10 ve 11 numaralı parsellerde tespit edilen arkeolojik bulgular nedeniyle bu alanları 3. derece arkeolojik sit alanı olarak ilan etti. Ayrıca, çevresindeki 37750 ada 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 parseller ile 37751 ada 1, 2, 3, 4 parseller de sit sınırları içinde yer aldığı için koruma altına alındı.
Karar, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca alındı. Buna göre, tescillenen alanlarda koruma amaçlı imar planları hazırlanacak ve bu planlar tamamlanana kadar geçiş dönemi koruma esasları ve kullanım şartları geçerli olacak. Karar, tapu kayıtlarına “3. derece arkeolojik sit” şerhi olarak işlenecek.
Karar süreci ve ilgili kurumlar
Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararı, İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, İzmir Müze Müdürlüğü, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İzmir İl Müdürlüğü, Devlet Su İşleri ve Karayolları gibi ilgili kurumların görüşleri alınarak şekillendi. Kararda, 26 L 3 C pafta kapsamında belirtilen parsellerdeki arkeolojik verilerin, bölgenin tarihi ve kültürel önemini ortaya koyduğu vurgulandı.
Kurul, bu alanlarda herhangi bir inşaat veya fiziki müdahale öncesinde sondaj kazıları yapılmasını ve bu kazıların sonuçlarının koruma kuruluna iletilmesini zorunlu kıldı. Ayrıca, alanın korunması için gerekli tüm bilimsel ve teknik çalışmaların yapılacağı belirtildi.
3. Derece arkeolojik sit alanı ne anlama geliyor?
- derece arkeolojik sit alanları, koruma-kullanma dengesi gözetilerek sınırlı yapılaşmaya izin verilen bölgelerdir. Bu alanlarda, arkeolojik değerlerin korunması öncelikli olsa da, koruma kurullarının belirlediği şartlar doğrultusunda yeni düzenlemeler yapılabilir. Ancak, herhangi bir inşaat veya tadilat için İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun izni ve müze müdürlüğü tarafından yapılacak sondaj kazıları şart koşuluyor. Bu durum, Örnekköy’deki kentsel dönüşüm projelerinin planlarını etkileyebilir ve daha sıkı denetimlere tabi olmasına yol açabilir.
Kentsel dönüşüm projelerine etkisi
Örnekköy, Karşıyaka Belediyesi’nin kentsel dönüşüm projeleriyle modern bir yaşam alanı haline getirilmeye çalışılan bir bölge. Ancak, arkeolojik sit alanı kararı, bu projelerin uygulanma sürecini ve kapsamını değiştirebilir. Koruma amaçlı imar planları hazırlanana kadar bölgede inşaat faaliyetleri, kurulun belirlediği geçiş dönemi şartlarına uygun şekilde yürütülecek. Bu durum, projelerin gecikmesine veya yeniden planlanmasına neden olabilir.
Karşıyaka halkı ve proje geliştiricileri, kararın bölgedeki taşınmaz sahipleri için ne anlama geldiğini ve kentsel dönüşüm sürecinin nasıl etkileneceğini merak ediyor. Yetkililer, bölgedeki arkeolojik bulguların detaylarının paylaşılacağını ve koruma çalışmalarının titizlikle sürdürüleceğini belirtti.
Kamuoyunda yankı uyandırdı
Örnekköy’deki sit alanı kararı, hem yerel halk hem de tarih ve kültür meraklıları arasında büyük ilgi uyandırdı. Sosyal medyada, bölgedeki arkeolojik buluntuların İzmir’in tarihine ışık tutabileceği yorumları yapılırken, kentsel dönüşüm projelerinin geleceği de tartışma konusu oldu. Karşıyaka Belediyesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden konuyla ilgili resmi bir açıklama bekleniyor.
İzmir’in tarihi mirası koruma altında
İzmir, köklü tarihi ve zengin kültürel mirasıyla bilinen bir kent. Örnekköy’deki bu yeni keşif, şehrin arkeolojik zenginliğini bir kez daha gözler önüne serdi. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararı, İzmir’in tarihine sahip çıkma ve gelecek nesillere aktarma çabasının bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Anahtar Kelimeler: İzmir arkeolojik sit, Karşıyaka Örnekköy, 3. derece sit alanı, Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu, kentsel dönüşüm, arkeolojik bulgular, İzmir tarihi, koruma amaçlı imar planı, 2863 sayılı Kanun