Çeşme’de tartışmalı takas: Kamu arazileri mi peşkeş çekiliyor?
İzmir’in turizm cenneti Çeşme, “ballı takas” olarak adlandırılan bir taşınmaz devriyle gündemde. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Kentsel Dönüşüm Başkanlığı, Malatya’da 187 dükkan inşa eden Yusuf Kaya’ya ait İŞ KAYA İnşaat şirketiyle tartışmalı bir takas anlaşması yaptı. Kamu arazilerinin aralarında Çeşme’deki 4 değerli parsel ve Bornova’daki 1 parselin de bulunduğu 15 taşınmaz, Malatya’daki dükkanlarla takas edildi. Ancak, Çeşme’deki parsellerin düşük bedellerle değerlenmesi ve olası imar planı değişikliğiyle değerlerinin katlanacağı iddiaları, kamuoyunda büyük tepki topladı. Çeşme ballı takas tartışmaları, “Kamu arazileri sudan ucuza mı gidiyor?” sorusunu gündeme getirdi.
Takasın detayları: 15 parsele karşılık 187 dükkan
Kentsel Dönüşüm Başkanlığı Taşınmaz ve Kaynak Geliştirme Genel Müdürlüğü’nün yazısına göre, Malatya Yeşilyurt’ta İŞ KAYA İnşaat tarafından inşa edilen 187 dükkanın değeri, TOKİ’ye ait GEDAŞ Gayrimenkul Değerleme A.Ş. tarafından 1 milyar 990 milyon 324 bin 750 TL olarak belirlendi. Buna karşılık, Türkiye genelinde 324 bin 931 metrekarelik 15 parselin toplam değeri ise 2 milyar 55 milyon 382 bin 332 TL olarak hesaplandı. Aradaki 65 milyon 57 bin 581 TL’lik fark, şirket tarafından ödenecek. Ancak, Çeşme’deki kamu arazilerinin gerçek piyasa değerinin çok daha yüksek olduğu iddiaları, takasın kamu zararına yol açtığını öne sürüyor.
İzmir’deki parseller ve değerlendirme tartışmaları
Takasa konu olan 5 parselin 4’ü Çeşme’de, 1’i ise Bornova Doğanlar’da yer alıyor. Çeşme’deki kamu arazileri Sakarya, Alaçatı, ve 16 Eylül mahallelerinde bulunuyor. Parsellerin değerlemeleri şu şekilde:
- Sakarya Mahallesi: 765 m², denize 150 metre, villa alanı, 31 milyon 365 bin TL (metrekare başına 41 bin TL).
- 16 Eylül Mahallesi: 13 bin 14 m², denize 400 metre, turizm tesisi alanı, 404 milyon TL (metrekare başına 31 bin TL).
- Alaçatı Mahallesi: 14 bin 269 m², denize 150 metre, otel alanı, 99 milyon 883 bin TL (metrekare başına yaklaşık 7 bin TL).
- Alaçatı Mahallesi: 39 bin 299 m², denize 250 metre, otel alanı, 216 milyon 144 bin 500 TL (metrekare başına yaklaşık 5 bin 500 TL).
- Bornova Doğanlar: 27 bin 821 m², 222 milyon 572 bin 960 TL.
Özellikle Alaçatı’daki iki parselin “semt spor alanı” ve “sosyal tesis alanı” olarak imar planlarında yer alması nedeniyle düşük değerlendiği belirtiliyor. Ancak, Çeşme Kent Konseyi ve Çeşme Çevre Derneği Başkanı Dr. Ahmet Güler, bu parsellerin olası bir imar planı değişikliğiyle değerinin katlanacağını vurguluyor. Güler, “Halihazırda metrekare fiyatı 6 bin TL olan 53 bin metrekarelik alan, imar değişikliğiyle 150 bin-200 bin TL’ye ulaşabilir. Ayayorgi’de metrekare fiyatları 4-5 bin dolara çıktı,” dedi.
CHP’li Bakırlıoğlu’ndan sert tepki: “1 Milyar 360 Milyonluk kamu zararı”
CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakırlıoğlu, takas işlemini TBMM gündemine taşıyarak, “Çeşme Alaçatı’da denize nazır 13 bin metrekarelik bir arsaya GEDAŞ tarafından 316 milyon TL değer biçildi. Oysa piyasa değeri 875 milyon ila 2 milyar TL arasında. Bu, 1 milyar 360 milyon TL’lik kamu zararı demek!” iddiasında bulundu. Bakırlıoğlu, takasın durdurulması ve savcıların harekete geçmesi çağrısı yaptı. “Bir imzayla bir insan bu kadar zenginleşmemeli,” diyen Bakırlıoğlu, Çeşme’deki parsellerin değerinin Malatya’daki 187 dükkandan çok daha yüksek olduğunu savundu.
Çeşme halkından ve sivil toplumdan tepki
Dr. Ahmet Güler, Çeşme’nin Türkiye’nin en pahalı emlak bölgelerinden biri olduğunu belirterek, “Türkiye’nin Toskana’sı olabilecek bir yerin böyle yağmalanmasına karşıyız. Bu parsellerde otel değil, ‘rezildans’lar yükselecek. Çeşme’nin Kuşadası, Marmaris veya Bodrum gibi betonlaşmasına izin vermeyeceğiz,” dedi. Güler, bu tür “hileli” takaslarla kamu arazilerinin sermaye gruplarına devredildiğini öne sürdü. Çeşme Kent Konseyi ve Çeşme Çevre Derneği, takasa karşı hukuki mücadele başlatmayı planlıyor.
Sosyal medyada da tepkiler çığ gibi büyüyor. X platformunda #ÇeşmeBallıTakas ve #KamuZararı hashtag’leriyle yapılan paylaşımlarda, vatandaşlar, “Çeşme’nin en değerli arazileri sudan ucuza satılıyor!” yorumlarını yaptı.
İŞ KAYA İnşaat ve takasın arka planı
İŞ KAYA İnşaat, DSİ, Türk Telekom, TKİ, ASKİ, Limak, Karayolları Bölge Müdürlüğü ve İskenderun Demir ve Çelik gibi kurumlarla yaptığı ihalelerle tanınıyor. Şirketin Malatya’daki 187 dükkanı, Çeşme ve diğer illerdeki değerli parsellerle takas edilirken, değerleme sürecinde GEDAŞ’ın düşük bedeller belirlediği iddiası tartışmayı alevlendiriyor. CHP’li Bakırlıoğlu, yerel emlakçılar ve belediyelerle yapılan değerlendirmelerde parsellerin gerçek değerinin 3 milyar 415 milyon TL’yi bulduğunu, bu nedenle takasın ciddi bir kamu zararı yarattığını savundu.
İmar planı değişikliği ve potansiyel değer artışı
İzmir Valiliği Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü, Çeşme 16 Eylül Mahallesi’nde 7918 ada 3 numaralı parsele ilişkin 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı’nın 5 Eylül 2024’te onaylandığını duyurdu. Planlar, 19 Kasım 2024-18 Aralık 2024 tarihleri arasında askıya çıkarıldı. Dr. Güler, bu tür imar değişikliklerinin parsellerin değerini katlayacağını, Alaçatı’daki kamusal alan parsellerinin turizm veya konut alanına çevrilmesiyle metrekare fiyatlarının 200 bin TL’ye ulaşabileceğini belirtti.
Kamuoyunun talebi: Şeffaflık ve soruşturma
Vatandaşlar ve sivil toplum örgütleri, kamu arazilerinin takas işleminin şeffaf bir şekilde açıklanmasını ve bağımsız bir soruşturma başlatılmasını talep ediyor. X platformunda bir kullanıcı, “Çeşme’nin en güzel arazileri peşkeş çekiliyor, savcılar nerede?” yorumunu yaptı. Çeşme halkı, kamu arazilerinin korunması ve betonlaşmanın önlenmesi için mücadele çağrısında bulunuyor.